Stanowisko KMPS w sprawie określania skali bezdomności w PL - cztery postulaty

Skrócona wersja Stanowiska w języku angielskim: tutaj 
Pełne Stanowisko z uzasadnieniem postulatów: tutaj
Zapraszamy do zapoznania się z naszym stanowiskiem dotyczącym podejścia do mierzenia skali bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego stosowanego przez polskie Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej. W naszym przekonaniu podejście to wymaga gruntownych zmian ponieważ daje nierzetelne wyniki, jest niezgodne z europejskimi rekomendacjami, nie wykorzytuje potencjału interesariuszy oraz powiela stereotypy. Zapraszamy się do zapoznania z czterema postulatami, które kierujemy do MPiPS ale również do organizacji pozarządowych udzielających wsparcia z tytułu bezdomności. Zapraszamy również do komentowania i dyskusji.

Stanowisko Kamiliańskiej Misji Pomocy Społecznej

w sprawie określania skali bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego w Polsce

Warszawa, listopad 2013

W latach 2011-2013 Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej przeprowadziło dwie próby określenia wielkości populacji ludzi bezdomnych w Polsce pod nazwą „Ogólnopolskiego badania liczby osób bezdomnych” w III kwartale 2011 (MPiPS, 2012) oraz w lutym 2013 (MPiPS, 2013). Także w roku 2011 został przeprowadzony spis osób bezdomnych w ramach Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań (GUS, 2013 ). Badania zaowocowały wynikami przytaczanymi przez ich autorów jako obrazujące skalę zjawiska w kraju. Jednak wyniki istotnie się różnią: najniższy stanowi 60% najwyższego. Różnica w liczbie osób stwierdzonych „w placówkach dla bezdomnych” w badaniu MPiPS z 2013 roku oraz w „obiektach zbiorowego zakwaterowania dla bezdomnych” podczas spisu powszechnego dwa lata wcześniej wyniosła ponad 6 tysięcy.

Spis Powszechny 2011

Liczenie MPiPS 2011

Liczenie MPiPS 2013

pierwsza kategoria/przestrzeń publiczna

9 789

9 400

8 445

druga kategoria/instytucje dla bezdomnych

15 984

33 600

22 158

Razem

25773

43000

30603

Kamiliańska Misja Pomocy Społecznej (KMPS) popiera przekonanie, iż dobra diagnoza zjawiska jest podstawą dla efektywności polityki społecznej wobec niego. Jednak analiza jakości danych oraz sposobu określania skali i podstawowych cech populacji ludzi w sytuacji bezdomności i wykluczenia mieszkaniowego w Polsce sprawia, iż zauważamy istotne wyzwania, z którymi instytucje odpowiedzialne za dokonywanie owej diagnozy powinny się zmierzyć. Do instytucji tych należy przede wszystkim Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, ale także organizacje pozarządowe udzielające wsparcia z tytułu bezdomności prowadzące jadłodajnie, noclegownie, schroniska i różnego rodzaju programy „dla osób bezdomnych”. Do drugiej grupy należy nasza organizacja, dlatego oprócz publikowania w tej sprawie stanowiska, podejmujemy aktywne działania na rzecz realizacji składanych postulatów we własnej praktyce. Postulaty są cztery i brzmią następująco:

Postulat 1. Konieczne jest potraktowanie Typologii ETHOS jako całościowej ramy dla określania skali populacji, która powinna znaleźć się w orbicie działań państwa związanych z bezdomnością i wykluczeniem mieszkaniowym zgodnie z rekomendacjami Parlamentu Europejskiego wyrażonymi min. w Rezolucji z dnia 14 września 2011.

Postulat 2. Wskazane jest odejście MPiPS od stosowania bezkosztowej metody „liczenia głów” jako podstawowej metody określania skali bezdomności w Polsce na rzecz analizy owocującej podstawowymi miarami bezdomności, do których należą nie tylko stan w punkcie w czasie, ale również przepływ czyli wielkość populacji dotkniętej problemem w danym okresie oraz występowanie czyli proporcja wielkości populacji dotkniętej problemem do ogółu populacji kraju.

Postulat 3. Konieczne jest zobowiązanie i stworzenie warunków finansowych dla usługodawców (w szczególności organizacji pozarządowych) do prowadzenia wewnętrznych elektronicznych rejestrów usługobiorców, gromadzących podstawowe dane według jednolitych definicji, w sposób umożliwiający ich agregację na poziomie „ponad-placówkowym” z zachowaniem ochrony danych osobowych. Przykładem może być standard gromadzenia danych biwm opracowany przez Pracownię Badań i Innowacji Społecznych STOCZNIA w latach 2010-11.

Postulat 4. Powierzenie procesu planowania badań oraz analizy i interpretacji wyników specjalistom badań społecznych w celu zapewnienia metodologicznej poprawności badania oraz wyeliminowania nieuzasadnionego legitymizowania wynikami badań obiegowych przekonań i stereotypów.

Kamiliańska Misja Pomocy Społecznej przyglądała się badaniom zarówno od dołu jako instytucja prowadząca „placówkę dla bezdomnych”/”obiekt zbiorowego zakwaterowania”, w którym „liczono głowy” jak i z perspektywy metodologicznej jako organizacja prowadząca rzecznictwo, oparte o filary wiedzy, współpracy i przejrzystości. Śledząc z zaangażowaniem przygotowania oraz przebieg badań przekazywaliśmy swoje sugestie min. za pośrednictwem roboczego dokumentu Warszawskiej Rady Opiekuńczej pt. „Mazowiecka koncepcja badania bezdomności w ramach Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2011” (WRO, 2011) oraz w listach i rozmowach telefonicznych z pracownikami Departamentu Pomocy i Integracji Społecznej MPiPS. Uwagi przekazywaliśmy także przedstawicielom Pomorskiego Forum Wychodzenia z Bezdomności – jedynej organizacji pozarządowej z obszaru bezdomności, która uczestniczyła w przygotowywaniu założeń do Spisu Powszechnego (spotkanie w Stowarzyszeniu Otwarte Drzwi w 2011r).

Zdajemy sobie sprawę, iż wprowadzenie sugerowanych przez nas zmian w życie wiąże się z wysiłkiem, jesteśmy jednak przekonani, że jego podjęcie jest po pierwsze niezbędne, a po drugie jak najbardziej możliwe  – zarówno MPiPS jak i organizacje usługodawców posiadają potencjał i niezbędne instrumenty.